Mijlpalen

Motorische mijlpalen en het signaleren van motorische problemen

Als leerkracht ziet u dagelijks een groep kinderen bewegen, maar wat is nu een leeftijdsadequate motorische ontwikkeling en wanneer heeft een kind ondersteuning nodig? onderstaande informatie probeert u daar inzicht in te geven.

Belangrijke kenmerken bij een 4-jarige (groep 1) op school

• Aanwezigheid van symmetrie van armen en benen. Dit houdt bijvoorbeeld in met twee benen tegelijk kunnen springen (i.p.v. huppen) en met twee armen een grotere bal rollen en stuiten/gooien.
• Vrij bewegen op schoolplein/gymzaal, klimmen klauteren, dynamisch gaan bewegen, zoals het rennen. Het is opvallend als een kind niet mee wil doen met bewegingsactiviteiten of juist nergens gevaar ziet, vaak valt/struikelt/botst.
• Bij een 4-jarige vergroot met name de geoefendheid/kwantiteit van de fijne motoriek. Het kind vindt het leuk om met verschillende materialen aan de slag te gaan, te onderzoeken, zoals zandtafel, vingerverf, klei, krijten, tekenen op grote vellen, kleuren en knippen.
• De ruimtelijke ontwikkeling en het lichaamsbesef moeten op gang komen.
• Zelfredzaamheid vergroot, zoals aan- en uitkleden, zelf eten met bestek, knippen, maar ook het fietsen met en zonder zijwielen.

Belangrijke kenmerken bij een 5-jarige (groep 2) op school

• Vrij bewegen in gymzaal en schoolplein, hierbij ook meer eigen initiatief en in spelvorm (=dubbeltaak).
• Kunnen fietsen zonder zijwielen en dit in zijn/haar spel toepassen. Wanneer een kind zelf variatie in bewegen opdoet en geleerde vaardigheden gaat toepassen is dit een teken dat de motoriek voldoende ontwikkelt/vaardigheden automatiseren.
• Zithouding even vol kunnen houden, zoals bij het in de kring zitten en tijdens een taakje.
• Fijnmotorisch: voorkeurshand moet duidelijk zijn en hiermee de juiste verdeling werk/steunhand. De tekenbeweging wordt vloeiender en pengreep juist. Het tekenen / kleuren moet kwalitatief gaan ontwikkelen, evenals taakgerichte opdrachten zoals de naam (na)schrijven, gedetailleerde poppetjes en figuren zoals een driehoek kunnen tekenen.
• Ruimtelijke ontwikkeling / lichaamsbesef. Bijv. aankleden binnen de afzienbare tijd en in dit in de juiste volgorde kunnen (plan), dingen kunnen vinden.

Belangrijke kenmerken bij een 6- en 7-jarige (groep 3 en 4) op school

NB; let op de kinderen van 5 jaar in groep 3, zij moeten op een relatief hoog motorisch niveau presteren.

• Vanaf 6-jarige leeftijd kan het kind complexere vaardigheden aanleren/automatiseren, zoals zwemmen, schrijven, planning van taken, lezen, veters strikken en eten met mes en vork, je blad goed meedraaien met je steunhand bij knippen, schrijven. Oftewel het kind is in staat om met de voorkeurshand een beweging (bijv. knippen) uit te voeren waarbij de andere hand een goede ondersteuning biedt (bv draaien van papier tijdens het knippen).
• Het schrijfproces. Tot groep 2 was vooral de kwantiteit van bewegen belangrijk, de geoefendheid van de motoriek. Vanaf groep 3 wordt de kwaliteit van bewegen (hoe voer je een beweging uit) belangrijk, voorwaarden voor het schrijfproces zijn een symmetrische zithouding (evenwicht), een vloeiende armbeweging, juiste pengreep en –druk en optimale verdeling van de werk- en steunhand. Wanneer het op blijft vallen dat de schrijfbeweging krampachtig verloopt, zithouding onvoldoende is of hij/zij nog weinig plezier heeft in handvaardigheid en schrijven is het aanbieden van extra oefenmomenten belangrijk. Je kunt niet alles in de klas oefenen, het is belangrijk dat je als leerkracht deze problemen signaleert en ouders kan adviseren.
• Ruimtelijke ontwikkeling/ lichaamsbesef. Wanneer dit voldoende ontwikkelt, heeft een kind in groep 3/4 planning/overzicht in werktaken, de richtingen van cijfers en letters en verdeling schrijfvlak.

Belangrijke kenmerken voor groep 5 en hoger

• Het schrijfproces gaat automatiseren, waardoor schrijftempo verhoogt en het kind dubbeltaken erbij uit kunnen voeren.
• Complexe coördinatie bij gymles kan aangeleerd worden en automatiseren.
• Wanneer motorische vaardigheden nog moeite kosten, is het belangrijk om te achterhalen waardoor dit komt, want dat is niet meer passend bij deze leeftijdsgroep.